۲۱ بهمن : انقلاب اسلامی، سبک زندگی اسلامی، منزلت زن و تحکیم بنیان خانواده

مقام معظم رهبری – سبک زندگی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در تمامی عرصه های زندگی مردم تغییرات قابل ملاحظه ای ایجاد شد . یکی از این تغییرات مهم ؛ تحول در سبک زندگی مردم بویژه در زمینه تشکیل نهاد خانواده و تقویت بنیانهای آن بود . پس از انقلاب در سخنرانی‌های امام خمینی ( ره ) بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران و حضرت آیت ا.. خامنه ای مقام معظم رهبری ، جایگاه و اهمیت سبک زندگی اسلامی و خانواده بارها مورد تاکید قرار گرفت. در این راستا نهادهایی نیز در جهت تقویت و تحکیم بنیان خانواده تشیکل شد.
شایان ذکر است ، اسلام به عنوان مکتبی انسان ساز بیشترین عنایت و توجه را به تحکیم خانواده دارد و این نهاد مقدس را کانون آسایش ، مودت و رحمت می شمارد. لذا سعادت و شقاوت جامعه انسانی را منوط به صلاح و فساد خانواده می داند و هدف از تشکیل خانواده را تأمین نیازهای مادی، معنوی و عاطفی انسان از جمله دستیابی به سکون و آرامش برمی شمارد . برای حفظ و تحکیم نهاد مقدس خانواده باید برنامه ریزی ها و سیاستگذاری ها در تمام سطوح آینده نگرانه و الهام گرفته از بینش الهی و در راستای مصالح خانواده باشد.

در اسلام همه چیز از خانواده آغاز می‌شود . در قرآن مجید از اهل بیت پاک پیامبر ( ص ) به عنوان یک خانواده نام برده شده است. خداوند هرگونه پلیدی و زشتی را از خانواده پیغمبر دور نموده است. یعنی نقطه آغاز و ترقی خانواده است. خانواده که از زن و شوهر آغاز می‌شود ، با آمدن فرزندان مستحکم‌تر می شود و در نتیجه بنیان جامعه شکل می گیرد .یکی از راهکارهای حفظ و تحکیم خانواده توجه به سبک زندگی صحیح اسلامی است که پس از انقلاب بر آن تاکید ویژه ای شده است . از نگاه جامعه شناسان سبک زندگی (Life style) از به هم تنیدگی و پیوند عوامل متعددی که در شیوه های زندگی انسان تأثیر می گذارند، به وجود آمده است. همچنین سبک زندگی به عنوان یکی از اصطلاحات علوم اجتماعی ، پیوند مستقیم با مجموعه ای از مفاهیم مانند: فرهنگ ، جامعه، نوع نگرش ، هنجار ، اخلاق ، ایدئولوژی، سنت و نوگرایی ، شخصیت و هویت فردی و جمعی ، وراثت و محیط ، تولید و مصرف، طبقه اجتماعی و غیره دارد .
آیت ا… خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی، در تشریح مفهوم سبک و فرهنگ زندگی، به مسائلی نظیر خانواده، ازدواج ، نوع مسکن ، نوع لباس ، الگوی مصرف، تفریحات، کسب و کار و رفتارهای فردی و اجتماعی در محیطهای مختلف، اشاره کرده ا ند. ایشان بر این باورند که سبک زندگی به همه مسائلی بر می گردد که متن زندگی انسان را شکل می دهند.اسلام در بعد فردی و اجتماعی برنامه ها و دیدگاههای جالبی برای تعقل ، آموزش از گهواره تا گور، نکوهش تنبلی و تاکید بر کار و تلاش، بهداشت فردی، زیان نرساندن به دیگران ، روش خوردن و آشامیدن، لباس پوشیدن، آراستگی و … برنامه دارد. به عنوان نمونه ، مسائلی نظیر صله رحم، احترام به پدر و مادر، همسایه، تکریم اقشار مختلف، عیادت از بیماران ، مهمان‌نوازی ، توجه به کودکان و تربیت فرزندان، مهارتهای ارتباطی با همسر ، رازداری، حفظ آبرو و … جایگاه ویژه ای در سبک زندگی اسلامی دارند .
امروزه سبک زندگی اسلامی به عنوان الگویی برای مقابله با تحمیل سبک زندگی غربی به جوامع مختلف ، مطرح می شود . جامعه ایران پس از انقلاب ، به عنوان یک جامعه دیندار و خدامحور ، زیستن بر اساس آموزه های اسلامی را برگزیده است . چرا که سبک زندگی اسلامی تاثیر گرفته از اصول و احکام این دین الهی است . به همین دلیل در رهنمودهای ارائه شده از سوی مقام معظم رهبری تمامی مؤلفه های سبک زندگی اعم از هویت ، ارزش ها ، نظام آموزش ، زبان ، ادبیات، هنر، خانواده ، روابط اجتماعی، دین داری فردی و اجتماعی، نظام اقتصادی فردی و خانواده، نظام تغذیه ، رسانه، تکنولوژی، نحوه نگرش به عالم، نگرش به نظام سیاسی اجتماعی و غیره با مباحث دینی و اسلامی پیوند خورده است.خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی تحکیم خانواده در قالب سبک زندگی سالم و اسلامی در قالب مصوبه ها و لایحه های مختلفی در ایران مطرح شده است . رویکرد غالب در سبک زندگی ایرانی رویکرد دینی است . در این راستا ، تقویت نهاد مقدس خانواده بر آسان کردن ازدواج و استوار ساختن روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی مبتنی است . علاوه بر این بهره گیری از قرآن، سنت، قانون اساسی و دیگر قوانین جاری در جمهوری اسلامی ایران و رهنمودهای امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در مورد خانواده، سبب تهیه سیاست های تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده شده است. به عنوان مثال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ما شاهد ازدواج های دانشجویی به شکل گروهی و در نهایت سادگی و فارغ از زرق و برق مادی هستیم . به عبارتی ، ما گروههایی از دانشجویان را داریم که بطور همزمان در فضایی معنوی و در نهایت سادگی پیمان زناشویی خود را جشن می گیرند و زندگی خانوادگی خود را آغاز می کنند . علاوه بر این ، انتخاب محل ها و اماکن متبرکه نظیر مساجد و حسینیه ها از رویکرد های جدید جوانان برای آغاز پیمان زناشویی است . درواقع در مقابل گرایش به تجمل گرایی و هزینه های سرسام آور برای آغاز زندگی ، توجه به سادگی و مکانهایی که مملو از معنویت است ، خود نشانگر تغییر در سبک زندگی جوانان ایرانی پس از پیروزی انقلاب است .

 موضوع همسرداری و نقش های مختلف همسر در سبک زندگی اسلامی از موضوعاتی است که در قوانین و سیاستها ، مورد نظر قرار گرفته است . دراین میان هر یک از زوجین برای حفظ بنیان خانواده موظف است به حقوق و تکالیف دیگری توجه نماید . مرد به عنوان سرپرست خانواده موظف است برای آسایش و رفاه همسر و فرزندانش تلاش کند و زن نیز به عنوان محور کانون خانواده باید به زندگی خانوادگی گرما و انرژی ببخشد . وقتی آیات قرآن و روایات پیامبر و اهل بیتش را مورد بررسی قرار می‌دهیم متوجه می‌شویم که زن دارای جایگاه ویژه و نورانی است. در اسلام زندگی خانوادگی حضرت زهرا(س) بهترین شاخص سبک زندگی اسلامی زن مسلمان معرفی شده است .
علاوه بر این ، در جمهوری اسلامی ایران ، دیدگاه اسلام درخصوص اهمیت جایگاه، منزلت و کارکردهای خانواده متعادل و آرمانی مورد نظر قرار گرفته است . در این زمینه ، ارتقای امنیت و تأمین نیازهای مادی، معنوی و مصونیت بخشی خانواده ، تأمین نیازهای مادی، معنوی و عاطفی فرزندان در خانواده ،تامین و بهبود سلامت روحی، جسمی و اجتماعی زنان در مراحل مختلف زندگی ، تقویت شخصیت و جایگاه واقعی زن و مرد به عنوان پدر و مادر و همسر در خانواده مورد توجه جدی قرار گرفته است . چرا که این محورها از جمله عوامل تقویت بنیان خانواده است .

از سوی دیگر ، حمایت از تشکیل و تحکیم نهاد خانواده و پیشگیری از انحلال و فروپاشی آن، ارتقاء سطح فرهنگی اعضاء خانواده به منظور ایفای نقش اساسی در فرهنگ سازی و اصلاح جامعه، و زدودن باورهای غلط درمورد حقوق و وظایف اعضاء خانواده، از دیگر برنامه های مورد نظر در جمهوری اسلامی برای حفظ خانواده است . گسترش و تعمیق فرهنگ اصیل اسلامی در خانواده جهت تربیت نسل سالم ، با ایمان و مسئولیت پذیر در قبال خود ، خانواده و جامعه، ایمن سازی خانواده از آسیب و بحران های اجتماعی و حمایت از خانواده های آسیب دیده، از دیگر اهداف سیاستگزاری در سبک زندگی اسلامی – ایرانی در جهت تحکیم بنیانهای خانواده است .

 به عنوان گامی مهم در راستای تحکیم خانواده می توان به تصویب «سند تشکیل، تحکیم و ایمن‌سازی خانواده» در شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد . این سند دارای ۴ راهبرد کلان است که برخی از آنها همچون : تسهیل شکل‌گیری خانواده با ازدواج آگاهانه ، ساده و پایدار مبتنی بر آموزه‌های اسلامی ، تقویت بنیان‌های خانواده با تعریف نقش‌های گوناگونی که اعضای خانواده می‌توانند ایفا کنند، مواجهه درست، عالمانه و توام با برنامه‌ریزی با آسیب‌ها و چالش‌هایی که برای آسیب رساندن به قوام خانواده ممکن است اتفاق بیفتد، نیز مورد توجه قرار گرفته است . همه این مصوبات و سیاستها نشان می دهد که انقلاب اسلامی ایران بر خلاف رویه منحط جاری در غرب ، سیاست حفظ و تثبیت نهاد مقدس خانواده را بشدت دنبال می کند تا جامعه ای سالم بر اساس سبک زندگی اسلامی برای مردم فراهم کند .